Eet, drink, slaap en bewonder

Vanuit mijn bed zie ik de sterrenhemel. Buiten is het helemaal donker. Nergens de lichtinvloed van omringende steden. Wanneer ik, in de vroege ochtend, mijn hoofd een beetje optil, zie ik sneeuw. Het enige dilemma dat ik op dit moment heb, is de keuze maken tussen slapen of het landschap in me opnemen. Die avond zie ik de zon ondergaan achter een oerbos. Toegegeven, ik heb mindfullness en meditatie nooit een eerlijke kans gegeven. Toch denk ik dat dit is wat de zenmeesters jaren geleden al nastreefden.

We zitten in de Transmongolië Express en rijden vier dagen lang door Siberië. We eten, drinken, slapen en bewonderen. De landschappen, dagen en tijdzones glijden aan ons voorbij. Niemand weet meer hoelaat het is. (Zo lunchten we een keer in de veronderstelling dat het half 1 was. De Rus die net instapte maakte met handen en voeten duidelijk dat het lokale tijd half zes was. Wat dan weer verklaarde waarom een andere man mij ‘’s morgens vroeg om acht uur’uit mijn slaap haalde. En waarom het twee uur ’s nachts al licht was) Extra verwarrend is het feit dat alle treinen op Moskou tijd rijden. Ik heb gelukkig een handige formule bedacht. De tijd op mijn horloge + 1 (- een paar minuten; hij loopt voor)+ 4 OF 5 (afhankelijk van het gebied waar we zijn) = lokale tijd. Eitje.

Onderweg zien we grauwe industriegebieden, sobere wijken of juist ongerepte natuurgebieden waarvan niemand nog lijkt te hebben besloten wat de uiteindelijke bestemming is.  Een fenomeen dat we in Nederland niet kennen. De wijken bestaan veelal uit vervallen houten huisjes, omringd met schuttingen. Bij veel gebouwen is het niet duidelijk of het bewoond wordt,  vervallen is of simpelweg nooit is afgemaakt. Vaak ruiken we de geur van bosbranden. Als we een stop maken, stormen de plaatselijke Russische handelaren op ons af. Ze verkopen gerookte vis, gebraden kip en plaatselijke producten. Houdbare spullen worden in oude kinderwagens over het perron rondgereden. De armoede is zichtbaar. Een bizar contrast met het hippe Moskou. (Moskou is echt hip) Een gek idee dat de hoofdstad ook dit immens grote gebied, op dagenlang rijden van Moskou, vertegenwoordigt. De werelden lijken in elk opzicht extreem ver van elkaar verwijderd.

Terwijl de trein door hobbelt (en ons het gevoel geeft in een grote wieg te zijn beland), drinken we wodka,  oploskoffie  (au), doen we spelletjes en turen we door het kleine witte raampje met de witte zijden gordijntjes. Er is beperkt stroom,  water en al helemaal geen mobiel netwerk. De Russische woorden die ons coupé binnenwaaien, hangen even rond en verdwijnen dan weer door het openstaande raam de wildernis in. Zennnn.

‘Thomas! Thomas! Wodka!’ Oh ja. Dimitri. Onze Amsterdamse coupégenoot Thomas heeft het zwaar. Dimitri,  de Russische buurman,  ziet in hem het eeuwige broederschap. Het is even wennen, die volhardende mentaliteit van de Russen.  Dimitri drinkt wodka (stiekem, want zelfs in Rusland mag dit niet openbaar) en staat om de haverklap in onze deuropening.  Zijn vriend neemt plaats op de bank, waar hij zichzelf voor uitnodigt. Ze houden hele onverstaanbare verhalen tegen ons. Ik geniet vooral van Anne’s gezicht en haar eveneens volhardende mentaliteit: ze spreekt stug Nederlands terug. Ik lach, Anne lacht en ook de Rus moet dan lachen. Het is een gezellige bedoeling. En dan dat herhalende gebaar van een bewegende vinger richting de nek. We zien het veel Russen doen en bogen ons over de betekenis. Een Russische dame wist ons te vertellen dat het ‘wodka drinken’ betekent. Natuurlijk. Het is voor ons als geëmancipeerde vrouwen even wennen, die cultuurverschillen. De Russische man heeft hier status en een ander beeld van de man-vrouw relatie. Als enige vrouwen in dit treinstelsel, genieten we dan ook Dimitri’s volledige aandacht. En niet alleen van hem, zo blijkt later. Maar heus, ze bedoelen het goed, denk ik bij mezelf terwijl onze nieuwe mannelijke Russische coupégenoot ons chocola komt brengen. 

Ook veel jonge vrouwen doen op hun eigen bescheiden wijze hun best om contact te maken. Ze lijken zich een beetje te schamen voor hun slechte Engels en vertellen ons met handen en voeten (en Google translate) de weg, waarschuwen ons voor zakkenrollers of, mijn favoriet: lopen in het restaurant mee naar buiten om enkele plaatjes van het eten te laten zien die op reclameposters zijn gedrukt. (Geen Engelstalige menukaart, geen Engelstalig personeel en het cyrillische schrift is absoluut onleesbaar) 

Het is aan de Russische moderne man (en vrouw vast ook) niet te zien wat zijn sociaal economische status is. Toen we de nachttrein namen van Sint Petersburg naar Moskou,  deelden we de coupé met twee Russen. Waar de een Engels sprak, kennis had van de wereld en zijn politieke idealen en zorgen over Rusland uitsprak, hield de ander zich stil. Hij dronk wodka, maakte grappen over coffeeshops in Amsterdam en bleef maar vragen waarom ik niet getrouwd was. Een echte Russische arbeider,  dachten  we. Niets bleek minder waar. De man was biljonair. 

Vier dagen in de trein (met enkel een wc en een kraan met kokend water), kent ook zijn hygiënische uitdagingen. Soms weten we niet wat we ruiken. Zijn het mijn zweetvoeten, de jouwe? Staat de wc deur weer open? Of komt het van buiten? Met z’n drieën (of vieren, dat is steeds weer een verrassing. Soms komt er midden in de nacht nog iemand bij) leven we op een oppervlakte van een tweepersoonsbed. Of, zoals Thomas zegt: een gemiddelde Amsterdamse studentenkamer ;-) Met mijn onuitputtelijke talent om dingen kwijt te raken, presteer ik het echter wel om Anne,  op deze minuscule oppervlakte, uit het oog te verliezen. Je hebt een gave of je hebt het niet.

Onze mokken zijn onze eigen heilige graal. We bewaken ze met ons leven. We drinken er thee, oploskoffie en bier uit en het is tevens ons belangrijkste gereedschap voor het avondeten: soep, noedels of pasta. Wanneer we een tussenstop maken op een Russisch station en onszelf kunnen voorzien van ‘vast’ eten, slaat de euforie toe. Enthousiast stappen we de trein weer in. Koud bier, een spelletje… een goede geur die onze avond dan nog kan verpesten. Had ik het woord ‘mindfull’ al genoemd? 

Afgelopen dagen hebben we meer dan 6000 km (!) in Rusland afgelegd. We stapten in met een T-shirt en zonnebril en verlieten de trein met een muts en sjaal. Ongelooflijk dat we na dagenlang reizen nog lang niet aan het einde van dit gigantische gebied zijn. Inmiddels zijn we dan toch  mindfull (en stinkend) de trein uitgerold. We reisden met een busje van Irkoetsk naar Listvjanka (dat aan het Baikalmeer ligt), vreesden onderweg voor ons leven en kregen als beloning een landschap voorgeschoteld dat ik maar in 1 zin kan beschrijven: ‘Hier had een inspirerende tekst kunnen staan.’ Dit is dus waar al die mindfullness praktijken hun foto’s vandaan halen. En ineens weet ik het. Het waren helemaal niet de zenmeesters die de mensheid meditatie bijbrachten.  Het waren de Russen.  

Goed, het Baikalmeer dus. Het is het grootste zoetwatermeer van de wereld. (Ongeveer zo groot als België) Achter het heldere meer zien we bergen met sneeuw, een indrukwekkend gezicht.  Ondanks dat Listvjanka vooral is ingericht op toeristen,  merken we daar in het voorseizoen weinig van. Ook hier staan veel wijken met houten huisjes, al dan niet afgemaakt, al dan niet bewoonbaar. Het is er muisstil, enkele honden blaffen. Er zijn allemaal kapotte auto’s,  veel rijden er gewoon mee door.  Hoe arm zouden de mensen hier zijn?  We lopen er een rondje doorheen. Dan daar een groot bord: gratis WiFi.  Ongrijpbaar voor ons,  deze wondere wereld. We eten vis en incasseren de starende blikken van de plaatselijke bouwvakkers die teleurgesteld zijn dat we geen Amerikanen zijn. Irkoetsk is, vergeleken met het Baikalmeer, een aanfluiting. ‘Het Parijs van Siberië’ wordt het genoemd. De enige link die wij met Parijs kunnen leggen is die ene dame die een alpinopet droeg. We gaven het echt een kans hoor!  Zo bezochten we vanmiddag keurig een kerk. Vervolgens werd ik er bijna uitgestuurd omdat ik met mijn handen in mijn zij stond.  Er werd me vriendelijk doch dringend verzocht daarmee te stoppen. (!?) Merde. 

We proberen nu onze maag (weer fatsoenlijk eten) en kont (even geen harde bankjes) gerust te stellen en weer voor te bereiden op morgen.  Dan stappen we opnieuw in De Grote Trein. Dit keer zonder Dimitri maar wel weer met Thomas. De trein vertrekt morgen 22.00. Of 16.00, of 15.00. Uh, Moskou tijd. Nou goed, we halen hem vast. Opnieuw twee dagen in de trein. De bestemming is deze keer Mongolië,  het land waar we beide enorm nieuwsgierig naar zijn. We verblijven twee nachten in de hoofdstad Ulaanbatar en hopen daarna een aantal dagen met een gids het land in te gaan om een glimp op te vangen van het huidige leven van de Mongoolse nomaden. Wat zullen we slapen, eten en  bewonderen. Oh ja, en wodka drinken. Nu het nog kan.

за ваше здоровье!