De smaak van Mongolië

Mongolië voor dummies:

Lees onderstaande zinnen en kies het juiste antwoord. (Meerdere antwoorden mogelijk) Onder de winnaars verloten we een glas kamelenmelk. 

1.    Mongolië is:
Iets met Kahn/iets met Marco Polo/iets met de paardenjongen 

2.    Mongolië is eveneens:
Het dunbevolkste land/heeft de koudste hoofdstad ter wereld/ heeft als hoofdvervoersmiddel het paard

3.    Het volk leeft:
Deels als nomaad/vooral van het vee/deels op het platteland met een winter- en zomerverblijfplaats 

4.    De mensen wonen:
In een ger op het platteland/in een ger in dorpjes of stadjes/in een ger of huis in de hoofdstad Ulan Bator 

5.    Anke en Anne:
Boekten een tour/boekten een 7-daagse tour door de Gobi woestijn/boekten een 7-daagse tour door de Gobi woestijn samen met een Canadees stel, een chauffeur en een gids 

6.    Wat vond Anke in de Gobi woestijn? 
Toen ze wilde plassen vond ze een enorm schedel van een koe/ze vond zichzelf terug in de Gobi woestijn/ze vond van alles behalve de kameel die ze later zou gaan berijden en die ‘even’ kwijt was

7.    Wat raakte Anke zelf kwijt?
De  planken van haar bed waardoor deze ineens bestond uit een enorm gapend gat/haar waardigheid door het kaartspel ‘asshole’ dat ze steeds verloor/haar overtuigingen over hygiëne

8.    Wat overwon Anne? 
Het taaie vlees dat ze zo verafschuwde bereikte na een week lang kauwen haar maag/ ze dronk tegen haar zin toch de geiten- en kamelenmelk/ ze wist haar maag te kalmeren tijdens de heftige ‘offroad busritjes’

9.    Wat leerden Anke en Anne tijdens de tour?
Een Mongools spel met onderdelen van de enkels van geiten (!)/ze leerden Mongoolse rapliedjes kennen/dat random toeteren (hoe vaker hoe beter) in het verkeer altijd de oplossing is 

10.    Welke dieren zagen ze onderweg?
Gazellen/kamelen/enorme roofvogels waarvan m’n vader de naam zou weten 

11.    Aan welke wc’s werden ze blootgesteld? 
Een wc-hokje met een hurktoilet (gat in de grond)/een hurktoilet zonder deur/een hurktoilet die zo stonk van alle uitwerpselen dat ze bij voorbaat al overwogen zelf een plek in de woestijn te zoeken 

12.    Welke geur overheerste?
Die van het vee/die van de hurktoiletten/de lichaamsgeur van zes mensen in een busje die  een week niet konden douchen 

13.    Wat was het uitzicht ’s nachts?
Een heldere hemel met de maan/een heldere hemel met de maan, de grote beer op z’n kop en de poolster/een heldere hemel met de maan, de grote beer op z’n kop en al die heldere sterren waarvan Anke zich altijd voorneemt ze uit haar hoofd te gaan leren

14.    Wat was afzien?
Die ene wc die wel verbonden was met de riolering maar die niet doorspoelde/ de supersteile zandduin van een paarhonderd meter die ze beklommen voor een zonsondergang/ vastzitten in die zelfde ene wc die niet door spoelde

15.    Wat was een geluksmomentje?
Het waanzinnige uitzicht en de zonsondergang na het beklimmen van de zandduin/ het welverdiende drankje na een hike door de bergen/het non-verbale contact met een klein Mongools jongetje 

16.    Waar bestond het lokale Mongoolse eten uit?
Vlees/heel veel vlees/heel veel vet vlees 

17.    Wat waren gekke geluiden? 
De ‘zingende’ zandduin die bij afdalen een geluid maakte/ de scheten van reisgenoot Aaron/de scheten van Aaron en dan zijn voldane lachje  

Antwoordensleutel: Hield je alle opties open? Goed gedaan! Dat is exact de smaak van Mongolië. Benieuwd naar het officiële recept van de smaak van Mongolië? Neem de aroma van de geur van vee, doe er een snufje geiten- of kamelenmelk door, vermeng dat met vet vlees (maar wel van ‘wild’ vlees – zo gaat dat hier) en laat het sudderen in een hoeveelheid onvoorwaardelijke liefde en toewijding. Proef daar de smaak van Mongolië. 

Toelichting:
We verblijven op dit moment tien dagen in Mongolië, het land dat ons blijft verrassen.  De hoofdstad Ulaanbatar is arm, maar relatief hip. Bij het standbeeld van de Beatles skaten jongeren en ze draaien er Amerikaanse, moderne muziek. Een grote boeddhistische tempel steekt af tegen de skyline van enorme, moderne gebouwen. Het verkeer is een georganiseerde chaos, muzikaal begeleid door het willekeurige  getoeter van de Mongoolse automobilisten. Kilometers daarbuiten wacht ons een heel ander beeld. Daar leeft men in gertenten op het platteland.  Een deel van de bevolking is nomaad, een ander deel verhuist iedere winter en zomer omwille van de dieren. Men leeft van het vee. Ook hier is de armoede zichtbaar. We boekten een zevendaagse tour door de Gobi woestijn en legden met een busje een paar duizend kilometer af. We ontmoeten de Canadese ‘jonge hond’ Aaron en zijn lieve vriendin Randee. Met hen, de grappige chauffeur en de schattige gids,  brachten we de week door. We leefden in en uit het busje. We deden hikes in de bergen (waar nog ijs lag), bezochten lokale kamelenfamilies, maakten kennis met diens leefwijze en spiritualiteit, reden op kamelen, aten lokaal voedsel en sliepen in gertenten. De laatste nacht kampeerden we in het wild. 

De natuur is adembenemend, veelzijdig, wijds en kent vele soorten gebergten, die, opmerkelijk genoeg, uit het niets op lijken te duiken. Behalve de zonnepanelen lijkt alles natuurlijk te zijn. Op veel plekken waar we verbleven,  leek in de omgeving geen mens te bekennen. Het weer is extreem. Overdag is het relatief warm,  terwijl we in de avond insliepen met drie lagen kleren. Het was soms zo helder dat het licht van de volle maan ons uit onze slaap hield. Tijdens het kamperen rolden Anne en ik, inclusief thermokleding en slaapzak,  half de tent uit om schaamteloos en met open mond naar boven te turen.

Onderweg vingen we een glimp op van het dagelijkse Mongoolse leven. We zagen kinderen in kostuums naar school gaan, vrouwen buiten de was doen en we bezochten markten waar het vlees (inclusief alles er nog aan), onder een deken in een vrachtwagen lag. We zagen veel dode dieren en skeletten. Zo zagen we onderweg een dood paard met daarnaast enorme aasgieren. Alles lijkt door de natuur te worden opgelost. Die Elton John heeft het goed begrepen.

De rijstijl van onze uitmuntende chauffeur was gewaagd doch briljant. Soms vroeg ik me af of de wielen de grond nog raakten. Ik leek niet de enige te zijn die zich dat afvroeg. Regelmatig keek Randee mij met grote ogen aan. Haar lippen vormden geluidloos steeds opnieuw dezelfde woorden: ‘Oh My God’. De chauffeur genoot. (Die pretoogjes!) En ik stiekem ook. De muziek van Alt-J maakte ondertussen overuren in mijn oren.

Het is bijzonder om te merken hoe dicht mensen hier nog bij de oorsprong staan. Men lijkt zich vooral bezig te houden met de basisbehoeften en draagt zorg voor elkaar. De mensen lijken zich tegelijkertijd verbonden te voelen met het grootste goed dat de mensheid kent, hetgeen dat groter is dan zijzelf: hun religie. Met name het sjamanisme en boeddhisme voert hier (opnieuw) hoogtij. De mensen zijn gastvrij en verwelkomen ons in hun natuurlijke habitat. Het is in Mongolië niet nodig om elkaar te kennen alvorens er hulp wordt geboden of er een praatje wordt gemaakt. Dit doen ze gewoon. Zo hielp onze chauffeur (bijna zonder woorden te wisselen) een auto die vastzat. Regelmatig kwam er een nieuwsgierige Mongool op ons busje af. Een lokale boer kwam, tijdens het schapendrijven, even met zijn motor langs voor een kopje thee en een praatje. De schapen moesten maar even wachten. Men lijkt hier nog te leven zoals de mensen vroeger leefden. Er is tijd, er is aandacht. Tegelijkertijd is de moderne Mongool zich bewust van de tijd waarin hij leeft. Er zijn telefoons en vaak staat er naast de gertent een motor. (Die eveneens gebruikt wordt voor het zoeken van het vee dat losgelaten wordt) Ook in de stad is de de tijdsgeest zichtbaar. Tijdens een boeddhistische ceremonie ging er een mobiele telefoon. Niemand gaf een kik.

In de hoofdstad bezochten we een tempel. Een Chinees meisje kwam naar ons toe. Of we met haar op de foto wilden. Nog voor we China bereiken, wordt hetgeen waar ik al vaak voor gewaarschuwd ben, waarheid. Wie is de attractie? De trein naar Beijing komt in beeld. Morgen is het alweer tijd voor de laatste etappe van de treinreis.  We gaan naar China waar het op dit moment 38 (!) graden is. Het land van het (gedeeltelijke) communisme, de taalbarrière,  de hurktoiletten (what’s new) en de waanzinnige natuur.  Nog een week samen in Beijing en dan gaat Anne weer naar huis. We willen er beide niet over praten. (Een donatie is welkom) Mijn verder reisplannen voor China zijn echter door onze Chinese hostelgenoten goedgekeurd. Of, in onderwijstaal voor mijn oud-collegas van de NP: ik heb een go ;-)

Mongolië liet mij hier thuisvoelen, maakte al mijn verwachtingen waar en liet me beloven om nog eens terug te keren. Ik ben hier nog niet klaar.
En dat is mooi/fijn/tof.

Oh ja, over de paardenjongen gesproken. Voor diegenen die de film kennen en daarom nog één brandende vraag hebben… (maar eigenlijk voor mijn schoonzus). Ja. Ik heb paardgereden. Laten we het beestje voor het gemak een naam geven: Hendrik Jan. Het beest bleek erg mager en sloom. Slome Hendrik Jan ik liepen achteraan. De afstand met de anderen  werd steeds groter.  We waren een goed team. Hij sjokkend, ik dromend, door de bergen. Het was dertig graden. Ik had ineens medelijden met hem en kreeg spijt van mijn keuze om te gaan paardrijden. Ik dacht terug aan de woorden van mijn broer van vroeger. “Paardrijden is geen sport. Alleen het paard beweegt.” Ik hapte jarenlang boos toe, protesteerde vurig – en hij maar lachen. Ik besefte met pijn in mijn hart dat hij in deze context toch gelijk had.  Veel paarden hier zijn mager en puur een toeristische attractie. Net als de kamelen trouwens.  En de roofvogels aan de kant van de weg. Terwijl ik dit ethische vraagstuk overdacht, probeerde ik het beest intussen af te remmen. Hij had inmiddels besloten het toch op een draf te zetten. Ineens kwam er een Mongoolse cowboy aan galopperen die vond dat Hendrik Jan toch echt te sloom was. Hij jutte hem op (met Mongoolse woorden, ze rijden hier anders dan in Nederland) en Hendrik Jan liet zich dat geen twee keer zeggen. Hij ging er vandoor.  Ik dacht terug aan alle woensdagmiddagen die ik vroeger als kind op een paard doorbracht.  Paardrijden is universeel, besloot ik, dus daar gingen we. Ik genoot. Dertig seconden.  Toen struikelde het arme beest, zakte door z’n benen en we lagen beide op de grond. Het paard werd daarna opnieuw opgejut. Ik vond het wel mooi geweest en in slowmotion bereikten we de eindstreep. Hendrik Jan stond nog uren met z’n zadel op in de brandende zon. Ik hou van de paardenjongen. Het boek, de film. En ineens ben ik toch benieuwd naar de verwijderde scènes.